Praktyczne informacje o kwasie foliowym

Spis treści

Po co nam kwas foliowy?




Kwas foliowy to inaczej witamina B 9. Należy on do całej rodziny (mówi się o "grupie B") witamin, ale akurat kwas foliowy ma unikalne właściwości. Do czego jest nam potrzebny?

Związki kwasu foliowego są bardzo rozpowszechnione w naturze. Występują one w tkankach wielu roślin i zwierząt, zwłaszcza w zielonych warzywach liściastych oraz w wątrobie i drożdżach.

Do czego potrzebuje tej witaminy nasz organizm? Do procesów metabolicznych, do syntezy puryn, pirymidyn i niektórych aminokwasów, do podziału komórek i do regulacji tworzenia i dojrzewania czerwonych krwinek. Kwas foliowy jest niezbędnym czynnikiem wzrostu i rozwoju. Z jego udziałem powstaje serotonina, działająca kojąco i uspokajająco (zdrowy sen!) oraz noradrenalina, która jest odpowiedzialna za naszą aktywność i energię. Kwas foliowy uczestniczy więc w syntezie "hormonu szczęścia" (wspomniana serotonina). Choćby z tego względu warto dbać o prawidłowe jej stężenie w organizmie.

Niedobór
Zbyt mała ilość kwasu foliowego powoduje przede wszystkim powstawanie ciężkich zaburzeń rozwojowych u płodu (wada cewy nerwowej). Niedobór spowalnia też syntezę DNA i podział komórek. Osłabia wchłanianie substancji pokarmowych z przewodu pokarmowego (i wywołuje biegunkę). Także nadpobudliwość i trudności w zasypianiu może być efektem niedoborów tej witaminy.


Znaczenie kwasu foliowego w okresie przed i w ciąży
W pierwszych tygodniach ciąży jego rola jest związana z rozwojem i kształtowaniem się płodu - a zwłaszcza jego układu nerwowego, mózgu i rdzenia kręgowego. Jeżeli przed ciążą i na jej początku poziom kwasu foliowego w organizmie kobiety był odpowiedni, może to znacznie ograniczyć ryzyko wystąpienia u dziecka wad wrodzonych.

Aby być jednak pewną, że dostarczamy organizmowi odpowiednią ilość kwasu foliowego, najprościej jest przyjmować tabletki z witamina B9, jeśli tylko jest jakaś szansa na zajście w ciążę. W tej chwili w Polsce istnieje zalecenie, by kobietom, które potencjalnie mogą zajść w ciążę zapisywać 0.4 mg kwasu foliowego dziennie. Około połowa ciąż jest na ogół niezaplanowana. Dlatego ważna jest suplementacja przed, nawet gdy nie myśli się w danym momencie o dziecku. Bo gdy dowiadujemy się o ciąży, jest to już na ogół 4-6 tydzień, a mózg i rdzeń kręgowy dziecka są już ukształtowane! Na suplementację witaminą B 9 będzie więc za późno...

Czy może być go za dużo?
Spożycie dzienne 15 mg kwasu foliowego może powodować zaburzenia układu nerwowego i pokarmowego (tworzą się folacyny w moczu) i alergiczne odczyny skórne.


Tylko tabletki?
Witamina ta występuje w produktach spożywczych w bardzo zróżnicowanych ilościach. Dobrym jej źródłem są warzywa i owoce bogate również w witaminę C np.: pomarańcze, brukselka, kapusta włoska oraz warzywa i owoce będące źródłem Beta-karotenu: liście pietruszki, szpinak, cykoria, sałata, pomidory, suche nasiona roślin strączkowych (fasola, groch, soja zawierająca od 150 - 250 mg w 100g produktu!). Folany są jednak wrażliwe na gotowanie. Chroni je dodatek witaminy C.

Ponieważ jednak zawartość witaminy w produktach jest zmienna, w sytuacjach wymagających dostarczania tej witaminy zalecana jest jej suplementacja preparatami aptecznymi.

Kiedy kwas foliowy?


Do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu niezbędne są węglowodany, białka i tłuszcze, przy tym szczególnie niezbędne do życia aminokwasy i kwasy tłuszczowe oraz mikroelementy: witaminy i składniki mineralne. Jedną z bardzo ważnych witamin, należących do grupy B, jest kwas foliowy (inne nazwy to: folacyna, kwas pteroiloglutaminowy, witamina M, witamina B ). Został odkryty w latach czterdziestych, wyodrębniono go ze szpinaku i stąd też nazwa - „folium” po łacinie oznacza „liść”.

Jest niezbędny do:
  • powstawania krwinek czerwonych,
  • syntezy kwasów nukleinowych,
  • reguluje rozwój komórek nerwowych,
  • jest potrzebny wszędzie tam, gdzie komórki organizmu dzielą się, czyli przy gojeniu ran, budowie mięśni,
  • wpływa także na prawidłową funkcję układu nerwowego, przewodu pokarmowego, narządów płciowych, krwinek białych,
  • pobudza prawidłowy wzrost organizmu.
Serce

Witamina ta jest niezbędna do utrzymania tętnic i serca w dobrej formie. Dzieje się tak, ponieważ reguluje wytwarzanie i wykorzystywanie hemocysteiny (związek przypominający aminokwas, tzw. „cichy zabójca”), która może niszczyć wyściółkę naczyń krwionośnych i rozpoczynać tworzenie blaszek miażdżycowych (podobnie jak cholesterol). Kwas foliowy obniża poziom hemocysteiny, przez co zapobiega powstawaniu miażdżycy, a jak wiadomo, skutkami tej choroby może być nadciśnienie tętnicze, udar mózgu i zawał serca.

Ciąża

Kwas foliowy odgrywa bardzo ważną rolę w okresie zarodkowym. Kobiety, które są w ciąży lub planują zajść w ciąże powinny spożywać posiłki bogate w witaminę B . Kwas foliowy może znacznie ograniczyć ryzyko wystąpienia u dziecka wad wrodzonych, głównie mózgu i rdzenia kręgowego (bezmózgowie, przepuklina oponowo - mózgowa i rozszczep kręgosłupa), a u pań po 35 roku życia też zespół Downa. Kobieta, która planuje zajść w ciążę powinna już miesiąc wcześniej zacząć zażywać więcej kwasu foliowego i najlepiej gdyby brała go do końca ciąży, ponieważ uchroni ją to przed anemią.

Zażywanie 0,4mg dziennie kwasu foliowego może zmniejszyć ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej nawet do 70%. Nie wszystkie ciąże są planowane, w związku z tym kobiety aktywne seksualnie powinny szczególnie dbać o zawartość kwasu foliowego w organizmie, nawet kiedy nie planują jeszcze potomstwa. Z reguły o ciąży kobieta dowiaduje się miedzy czwartym a szóstym tygodniem, wtedy, kiedy mózg i rdzeń zarodka jest już uformowany.

Witamina B zmniejsza również ryzyko zatoru mózgu, łagodzi depresję oraz zmniejsza ryzyko niektórych nowotworów (rak płuc, szyjki macicy, okrężnicy, odbytu). Kwas foliowy stosowany jest także w leczeniu gośćca i zespołu nadwrażliwego jelita.

Szczególnie narażeni na niedobór kwasu foliowego są:
  • osoby powyżej 55 roku życia
  • osoby z zaburzeniami układu krążenia
  • kobiety w ciąży i karmiące piersią
  • kobiety planujące zajść w ciąże
  • kobiety stosujące doustne środki antykoncepcyjne
  • osoby po ciężkich oparzeniach i urazach
  • osoby po chirurgicznym wycięciu części przewodu pokarmowego
  • osoby które są pod wpływem stresu
  • osoby, które piją dużo kawy i często zażywają aspirynę
  • alkoholicy
  • narkomani
  • pacjenci z chorobą AIDS i nosiciele wirusa HIV
Objawami niedoboru jest ogólne osłabienie, niedokrwistość megaloblastyczna, ciężkie zaburzenia rozwojowe u płodu, spowolnienie procesu podziału komórek, nadpobudliwość, trudności w zasypianiu, utrata apetytu, częste zapominanie i dezorientacja, biegunka, depresja, zaburzenia w trawieniu, stany zapalne języka i błony śluzowej warg, bóle głowy oraz utrata energii.

W przypadku nadmiaru kwasu foliowego może nastąpić rozdrażnienie i bezsenność, a długotrwałe stosowanie dużych dawek może przyczynić się do wytrącania kryształów kwasu foliowego uszkadzających nerki. Wtedy należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Są to jednak bardzo rzadkie przypadki, ponieważ witamina B nie jest magazynowana przez organizm, jej nadmiar zostaje usuwany wraz z moczem.
Kwasu foliowego nie należy spożywać przy niedokrwistości złośliwej i w przypadku stosowania leków przeciwdrgawkowych.

Dawkowanie

Dobowe zapotrzebowanie na kwas foliowy zapobiegawczo wynosi 0,2 mg, natomiast u kobiet w ciąży i osób cierpiących na depresję jest większa i wynosi 0,4mg. Kobiety z rodzin obciążonych występowaniem wad cewy nerwowej powinny przyjmować 4,0 mg kwasu foliowego dziennie. W przypadku zażywania preparatów przeciwpadaczkowych dawkę trzeba dobrać indywidualnie, ponieważ kwas może osłabiać działanie tych leków. Trzeba zaznaczyć, że w artykułach spożywczych występuje witamina B , którą dopiero nasz organizm przetwarza do postaci, w której będzie mogła zostać przyswojona w jelitach, czyli do kwasu foliowego.

Poniższa tabela przedstawia zawartości witaminy B w artykułach spożywczych.

Składniki odżywcze

Zawartość podana w mg na 100 g produktu

fasola, soja, soczewica, groch, wątróbka drobiowa i cielęca, drożdże piwne

0,2 – 0,8

brukselka, brokuły, szpinak, a także natka pietruszki, zielony groszek, kiełki i otręby pszenne, wątróbka wieprzowa i wołowa, awokado

0,1 – 0,2

pomarańcze, sałata, szparagi, kapusta, pietruszka, seler, kalafior, pomidory, kalarepa, płatki owsiane, pełnoziarniste pieczywo, ryż brązowy, kasze, otręby, mleko, jogurt, sery, jaja, tłuste ryby (łosoś, makrela, dorsz, mintaj, morszczuk), orzechy, truskawki

0,05 – 0,1


Z tabeli wynika, że już niewielkie ilości wątróbki mogą zaspokoić nasze dzienne zapotrzebowanie na kwas foliowy. Jest to trochę mylne z tego względu, że podczas przetwarzania przez nasz organizm witaminy B na kwas foliowy tracimy prawie połowę folianów. Ponadto wysoka temperatura, światło słoneczne i wilgoć mogą zmienić działanie kwasu foliowego, a przecież wątróbkę nie spożywamy na surowo.

Dlatego produkty należy przechowywać w chłodnym i ciemnym miejscu oraz skrócić czas gotowania, duszenia i pieczenia. Kwas foliowy można też dostarczać organizmowi w innych postaciach, np. w tabletkach. Syntetyczny kwas foliowy jest wykorzystywany przez nasz organizm prawie w 100 procentach i wiemy dokładnie jaką zażyliśmy dawkę.
Mimo nowoczesnych metod leczenia ludzie nadal cierpią na różne choroby. Dlatego też należy zwrócić szczególną uwagę na to co się je i dbać o to, by pożywienie miało jak najwięcej substancji odżywczych.

Bibliografia:
1.Prof. dr I. Elmadfa, D. Fritzsche “Wielkie tabele witamin I składników mineralnych”
2.Earl Mindell „Biblia młodości sto składników pokarmowych, od których zależy zdrowie i dobre samopoczucie”
3.Przegląd Reader’s Digest „Uzdrawiająca moc witamin, minerałów i ziół”
4.H. Winter Griffith „Wielki leksykon witamin, ziół, składników mineralnych i suplementów”
5. http://pl.wikipedia.org/wiki/Kwas_foliowy
6. http://www.mediweb.pl/womens/wyswietl_vad.php?id=1065

Aneta Łukawska TZM

Jeśli tylko test ciążowy powie TAK

1925066.jpg

Test ciążowy potwierdził jednoznacznie – będziesz mamą. Odczuwasz i miłość do maleństwa, które rozwija się pod Twoim sercem, i trochę obaw, bo przecież to zupełnie nowy rozdział w Twoim życiu. Chciałabyś dla swojego dziecka wszystkiego co najlepsze i nie możesz się już doczekać chwili, gdy będziesz mogła wziąć je w ramiona i przytulić. Macierzyństwo to jeden z najsilniejszych instynktów.

Nie musisz jednak czekać, aż Twoje dziecko przyjdzie na świat.

Możesz zacząć troszczyć się o nie już dziś.

Bardzo ważne jest, by w pierwszych tygodniach ciąży w Twoim organizmie była odpowiednia ilość kwasu foliowego. Ta witamina wpływa bowiem na prawidłowe formowanie się kręgosłupa, mózgu i czaszki dziecka, co ma miejsce na samym początku ciąży. Brak kwasu foliowego może spowodować powstanie poważnych wad wrodzonych, określanych jako wady cewy nerwowej. Najczęściej są to bezmózgowie, rozszczep kręgosłupa, przepuklina mózgowo-rdzeniowa. Dzieci obciążone tymi wadami mogą być sparaliżowane od pasa w dół, upośledzone umysłowo, niekiedy także umierają zaraz po urodzeniu.

Badania medycznie potwierdzają, że stosowanie kwasu foliowego zmniejsza możliwość wystąpienia wrodzonych wad cewy nerwowej o 70 proc.

Dlatego koniecznie sięgnij po preparat zawierający zalecaną profilaktyczną dawkę 0,4 mg kwasu foliowego. Przyjmuj codziennie jedną tabletkę. To naprawdę niewielki wysiłek, który znacząco zwiększa szanse Twojego dziecka na zdrowie. Stosuj kwas foliowy przez pierwsze miesiące ciąży, a najlepiej przez cały okres ciąży i karmienia.

Nie każda ciąża jest planowana, wiadomo natomiast, że kwas foliowy najbardziej jest potrzebny w pierwszych jej tygodniach. Dlatego kobiety, którym zależy na zdrowiu potomstwa, zażywają kwas foliowy nawet jeśli nie planują ciąży, a istnieje szansa, że mogą w nią zajść, ponieważ są aktywne seksualnie.

Jeżeli jednak nie stosowałaś wcześniej preparatu z kwasem foliowym, sięgnij po niego od razu, gdy tylko Twój test ciążowy potwierdzi, że będziesz miała dziecko.

NIDGY NIE JEST ZA WCZEŚNIE, BY STOSOWAĆ KWAS FOLIOWY

Kwas foliowy w pigułce

Kwas foliowy - kwas pteroiloglutaminowy, witamina B9. Niedobór kwasu foliowego powoduje zahamowanie procesu krwiotwórczego w szpiku, syntezy kwasów nukleinowych, wzrostu tkanek i organizmu. Wyizolowany z liści szpinaku w 1941 r.
 

 
Historia
Kwas foliowy odkryto na przełomie lat 30 i 40-tych XX wieku. Bodźcem do jej odkrycia było poszukiwanie składnika drożdży o właściwościach leczniczych. W 1935 r. Wills i Stewart przeprowadzili eksperyment, w którym wywołali u małp niedokrwistość. Po podaniu autolizowanych drożdży niedokrwistość ustąpiła. Kolejni badacze – Stockstad i Mauming wykazali, że kurczęta potrzebują do wzrostu nieznanego dotąd czynnika, który nazwali faktorem U. Znajdował się on w drożdżach, otrębach i lucernie. W 1946 r. Mitchell, Shaumell i Wiliams otrzymali ze szpinaku związek, który nazwali kwasem foliowym (z łaciny folium to liść). W 1946 r. Augier – zsyntetyzował kwas pteroiloglutaminowy.
 
Właściwości
Kwas foliowy jest jasno żółtą substancją rozpuszczalną w wodzie. Stosunkowo łatwo rozpada się pod wpływem podwyższonej temperatury i światła słonecznego. Nawet wskutek stosowania zwykłych metod obróbki kulinarnej produktów zawierających kwas foliowy, jego poziom obniża się dość znacznie.
 
Występowanie
Witamina ta występuje w produktach spożywczych w bardzo zróżnicowanych ilościach. Dobrym jej źródłem są: kalafior, brukselka, kapusta, szparagi, szpinak, sałata, fasolka, brokuły, marchew oraz pomarańcze i banany, także drożdże, wątroba, otręby pszenne.
 
Funkcje kwasu foliowego w organizmie
  • Warunkuje prawidłowe procesy metaboliczne (np. aminokwasu homocysteiny).
  • Odgrywa ważną rolę w tkankach, w których zachodzą liczne podziały komórkowe (układ krwiotwórczy, nabłonek przewodu pokarmowego, tkanki płodu).
  • Zapobiega powstawaniu wad cewy nerwowej u płodu.
  • Z udziałem kwasu foliowego powstają niezwykle ważne dla równowagi psychicznej związki serotonina i noradrenalina.
  • Współuczestniczy z witaminą B12 w regulacji tworzenia i dojrzewania czerwonych krwinek.
  • Usprawnia funkcjonowanie układu pokarmowego.
  • Zmniejsza ryzyko rozwoju niektórych nowotworów (szyjki macicy, jelita grubego, żołądka).
Skutki niedoboru kwasu foliowego
  • Powstawanie ciężkich zaburzeń u płodu – wady cewy nerwowej.
  • Niedokrwistość megaloblastyczna.
  • Wzrost poziomu homocysteiny we krwi sprzyjający rozwojowi miażdżycy.
  • Spowolnienie syntezy DNA i replikacji (podziału) komórek.
  • Zaburzenia funkcjonowania przewodu pokarmowego (biegunka).
  • Upośledzenie funkcji układu nerwowego (nadpobudliwość i trudności w zasypianiu).
  • Zahamowanie wzrostu i odbudowy komórek w organizmie.
  • Uczucie przemęczenia i kłopoty z koncentracją.
  • Stany niepokoju i lęku, depresja, nadmierna drażliwość, bezsenność, roztargnienie, problemy z pamięcią.
  • Zaburzenia w trawieniu.
Objawy nadmiaru kwasu foliowego
Spożycie dziennie 15 mg kwasu foliowego może powodować zaburzenia układu nerwowego i pokarmowego, mogą również wystąpić alergiczne odczyny skórne.
Kwas foliowy w dawce 0,4 mg nie ma efektów ubocznych, może być stosowany przez wiele lat. 
 

Kwas foliowy niezbędny dla ciebie i twojego dziecka

2119242.jpg

Kwas foliowy należy do witamin grupy B i występuje w żywności w postaci folianów.

Zawierają go warzywa ciemnozielone i pomarańczowe (fasolka, kapusta, szparagi, sałata, brukselka, kalafior, marchew), a z owoców pomarańcze i banany. Gotowanie, smażenie, czy pieczenie produktów zawierających kwas foliowy, znacznie obniża jego zawartość. Dlatego, mimo iż występuje w przyrodzie dość powszechnie, łatwo o jego braki w organizmie. Warto dodać, iż kwas foliowy jest witaminą egzogenną, co znaczy, że nie jest syntetyzowany w organizmie. Częste jego niedobory występują nie tylko ze względu na nieprawidłowości w codziennej diecie, ale głownie z powodu spożywania przetwarzanej żywności.

Kwas foliowy bierze udział w wielu procesach metabolicznych (np. aminokwasów), odgrywa ważną rolę w tkankach, w których zachodzą liczne podziały komórkowe (układ krwiotwórczy, nabłonek przewodu pokarmowego, tkanki płodu).

Kiedy brak jest odpowiedniej ilości kwasu foliowego, może dojść do niedokrwistości, biegunki, a jeśli stan ten przedłuża się, należy liczyć się ze skutkami spowolnienia syntezy DNA i podziału komórek, a nawet upośledzeniem funkcji układu nerwowego.



Zawartość folianów w wybranych produktach



 ZAWARTOŚĆ FOLIANÓW
W WYBRANYCH PRODUKTACH ŻYWNOŚCIOWYCH w mcg/100g

Produkt

świeży

Gotowany

% strat

Wątroba

219-364

145-240

34

Otręby pszenne

258

 

 

Szpinak

155

29-90

42

Brukselka

88-170

36

69

Szparagi

70-175

 

 

Bób

130

37

72

Kalafior

120

51

58

Brokuły

90

64

29

Groch

87

34

61

Jajko

70

30

57

Chleb pszenny pełnoziarnisty

39

 

 

Papryka

37

 

 

Sałata

33

 

 

Kapusta

16-45

11

53

Banany

28-36

 

 

Pomarańcze

24

 

 

Sery

16

 

 

Mleko krowie
(świeże)

2-12

 

 

Wołowina, drób, wieprzowina

5-18

 

 

Jabłka

6

 

 

 


 

Polityka Prywatności